Achtergrondinformatie bij het Trésor

Waterschrijvers

Tijdens een bijeenkomst van de Vereniging voor Waterstaatsgeschiedenis, gehouden op 11 september 1992 bij het Hoogheemraadschap van Rijnland te Leiden, is door Ing. .Joop van der Tuin voorgesteld meer aandacht te schenken aan de biografie als wezenlijk deel van de geschiedschrijving en aan beknopte levensbeschrijvingen van (inmiddels overleden) auteurs uit de Nederlandse waterwereld. In dat verband zou het ook nuttig zijn te komen tot een overzicht van auteurs over wie eerder dergelijke beschrijvingen zijn gepubliceerd, een zogenoemde biobibliografie.
Eén der aanwezigen, ir. D. Vreugdenhil, gaf gevolg aan de oproep en samen met Van der Tuin heeft hij hiervoor een opzet gemaakt. Helaas overleed hij op 6 juni 1997 en had het spreekwoord "twee weten meer dan één" geen praktische betekenis meer. Daarom is tijdens de bijeenkomst van de Vereniging op 24 mei 2000 te Doetinchem een tweede verzoek tot medewerking gedaan. Enkele aanwezigen bleken bereid een lijst van 'moeilijke gevallen' aan een nader onderzoek te onderwerpen, met name ir. J. van Duivendijk te Nijmegen, drs. A.L. Hempenius te Bedum en wijlen ir. J.J. Pilon, die zich wat dit betreft buitengewoon verdienstelijk hebben getoond.

Dit soort onderzoek bleek bijzonder tijdrovend. Telkens weer kwamen, soms geheel onverwachts, interessante feiten aan het licht. Hierdoor aangemoedigd, bleef het moeilijk een punt achter de zaak te zetten. Anderzijds groeide een onbehaaglijk gevoel, ingegeven door de gedachte dat het vele werk wel eens ongepubliceerd zou kunnen blijven liggen. Mede daarom is in 2001 een eerste voorlopige druk als werkdocument uitgebracht onder de titel Waterschrijvers. Een jaar later werd deze gevolgd door een tweede (verbeterde en zeer vermeerderde) en in 2003 een derde druk.

De geschiedenis gaat voort. Niet alleen door het overlijden van mensen, maar ook door het alsnog beschikbaar komen van informatie uit voorbije tijden, nam het aantal levensschetsen gestaag toe. Daardoor kreeg het werk een zodanige biografisch-historische waarde dat publicatie in gedrukte vorm niet langer op zich kon laten wachten. In 2020 is dit als boek uitgegeven: Biografisch Woordenboek Waterschrijvers. Dit boek is uitgegeven door Ing. van der Tuin in eigen beheer, en is verkrijgbaar via aquaterm@uwnet.nl of door overmaking van € 50,- op rekening NL27 INGB 0001 4021 54 t.n.v. J. van der Tuin.

Daarnaast is het bestand digitaal toegankelijk gemaakt via het Erfgoedcentrum Nieuwland in Lelystad. Echter door privatiseringsperikelen is dit bestand niet onderhouden en zelfs helemaal verdwenen. In overleg met de heer Van der Tuin is door de Stichting Blauwe Lijn afgesproken het bestand opnieuw te digitaliseren en te voorzien van illustratiemateriaal. Verder is afgesproken om het bestand te integreren met het bestand van Watermeesters van de Stichting Blauwe Lijn. Ook wordt het bestand nu verder aangevuld.

Bij waterschrijvers die ook in het watermeester bestand voorkomen is in de lijst van waterschrijvers de naam vetgedrukt en blauw. Door daarop te klikken komt de gebruiker bij de informatiebladzijde van de auteur met alle beschikbare scans. Verder wordt in de biografieën van de overige waterschrijvers bij titels die ook digitaal toegankelijk zijn een link naar die scan toegevoegd.

Watermeesters

In het kader van dit project van de Stichting Blauwe Lijn worden teksten van Nederlandse waterbouwkundigen en digitaal toegankelijk gemaakt. De focus ligt daarbij op tekstn van voor 1953. Er zijn veel teksten al digitaal beschikbaar, maar slecht te lokaliseren. In dit project wordt geprobeerd een overzichtelijke toegang hiertoe te geven.
Het praktische probleem is vaak dat veel documenten geen eenduidige auteur hebben, of waar zelfs helemaal geen auteur van bekend is (ambtelijke stukken). Soms is de titel die erg lang is (soms zelfs een hele bladzijde tekst). Ook is de uitgevende organisatie niet goed gedefinieerd. Dit maakt zoeken met normale zoekmachines lastig. Daarbij komt dat algemene zoekmachines, zoals Google vaak een te breed gebied bestrijken met als gevolg veel niet-relevante hits. De zoekmachines van specifieke collecties (bijv. de KB, de TU Delft repository, etc) zoeken alleen in eigen bestanden. En in een aantal gevallen is browsen via een lijstje eenvoudiger, bijvoorbeeld als bekend is dat de gezochte publicatie door een bepaalde RWS dienst is uitgegeven, of van een specifieke organisatie is die onder verschillende namen bekend is. Een ander probleem is dat sommige bronnen niet qua onderwerp geïndexeerd zij, zoals bijv. de oude nummers van het tijdschrift "De Ingenieur", waar veel waardevol waterbouwkundig materiaal is, maar dat zoeken via Delpher vrij omslachtig is.

Het Digitaal Trésor der Hollandsche Waterbouw is een portal dat dit soort documenten makkelijk vindbaar maakt. Er kan zowel gezocht worden, als gebrowsed in overzichtjes, en onderwerpen zijn vindbaar per onderwerp en ook via kaartmateriaal.
De Stichting Blauwe Lijn zoekt in bestaande bestanden, indexeert relevante documenten en neemt de metadata daarvan op in de database. Via die database kan de gebruiker dan eenvoudig het betreffende document lokaliseren en downloaden.
De scans waarnaar verwezen wordt zijn (vrijwel allemaal) scans die in een database van een organisatie die permanente links gebruikt, zodat de links altijd toegankelijk blijven. De enige bron die dat nog niet garandeert is de publicatiedatabank van het ministerie van Infrastructuur. Het probleem hier is dat bij iedere wijziging van de ministeriële structuur, de naam (en dus de website) veranderd.

Daarnaast heft de stichting toegang tot nog niet digitaal beschikbare documenten. Zo zijn er documenten uit de privé-archieven van families van waterbouwkundigen en documenten uit het archief van de afdeling waterbouw van de TU Delft. Deze documenten worden door of namens de Stichting gescand. De scans worden in een relevante repository geplaatst (meestal zal dat de repository van de TU Delft zijn) en vervolgens worden de metadata in de database van het Digitaal Trésor opgenomen. Het originele document gaat vervolgens naar een professionele erfgoedinstelling (bijv. een archiefdienst of een bibliotheek met trésorfunctie).

Schematisch is dat in onderstaand schema weergegeven.

De database in in 2017 opgezet door Henk Jan Verhagen van de afdeling waterbouwkunde van de TU Delft en wordt nu onderhouden door de Stichting Blauwe Lijn. Fysiek wordt de database en de zoekmachine/browser gehost door de TU Delft.

Wat opmerkingen:

Bij personen en projecten wordt zoveel mogelijk een link gegeven naar achtergrondinformatie over die persoon, cq. project. Meestal is dit een wikipedia-link. In een beperkt aantal gevallen wordt een andere online link gebruikt
Sommige publicaties zijn redactionele artikelen uit tijdschriften (bijv. uit "De Ingenieur". In dat geval is geen auteur bekend, en wordt als "organisatie" de naam van het tijdschrift gebruikt. Bij tijdschriftartikelen met een auteursnaam wordt geen organisatie ingevoerd.
Bij projecten wordt de projectduur zo veel mogelijk weergegeven. Dit is de uitvoeringsperiode van het project en dus niet de periode waarin publicaties over dit project beschikbaar zijn.
Er zijn ook enkele publicaties van na 1953 opgenomen, omdat deze in dit kader relevant zijn.
Niet echt technische, maar waterbouwkundig wel relevante documenten zijn soms ook opgenomen, zoals beschrijvingen van overstromingen.
Niet opgenomen zijn publicaties met betrekking tot grondwater, drinkwater en waterzuivering
Niet opgenomen zijn historische studies over de organisatie van de waterstaat in Nederland
Publicaties van verschillende co-auteurs zijn als aparte publicaties opgenomen. Dus in bepaalde overzichten verschijnen deze publicaties meerdere malen, bijv. in de lijst per jaar

P.H.Kemper heeft in 1915 een lijst van waterbouwkundige publicaties opgesteld. Deze lijst is uitgegeven door de Vereeniging van Delftsche Ingenieurs onder de titel Repertorium der literatuur van den waterstaat van Nederland. Deze lijst bevat alleen de naam van de schrijver en de titel.